Een ijsje is waarschijnlijk wereldwijd het meest populaire dessert. Er zijn dan ook heel wat verschillende soorten consumptie-ijs en kan soms het recept zelfs van land tot land verschillen. Hieronder vind je de meest voorkomende soorten ijs in België.
Consumptie-ijs is de algemene term voor alle desserts die in bevroren, meestal half-zachte toestand worden gegeten. Wij maken de opsplitsing tussen ijs op basis van melkproducten en ijs op basis van water.
Ijs op basis van melk
Ijs op basis van melk bestaat uit melkproducten (melk, room, soms yoghurt of boter), suikers en smaakstoffen. Zowel vanille, fruit, chocolade en noten zijn populair om smaak te geven. In België wordt bijna steeds koeienmelk gebruikt. Speciale melksoorten zoals geitenmelk komen soms voor, maar dan eerder als publiekstrekker op een boerderij.
Een trend in opkomst is en die zich ongetwijfeld de komende jaren verder zal doorzetten, is deze van het vegan ijs. Meer en meer is er vraag naar opties om volledig plantaardig ijs te kunnen eten dat niet beperkt blijft tot sorbet. Zowel soja-, amandel- als kokosmelk lenen zich hiervoor. Ook meer gespecialiseerde veganistische producten zoals aquafaba (voor de niet-kenners: de ietwat dikkere vloeistof rond kikkererwten) worden gebruikt.
Eieren zijn strikt gezien niet nodig. Origineel waren ze een stabilisator in ijs, maar daarvoor worden nu bijna altijd betere alternatieven als Johannesbroodpitmeel en guargom gebruikt. Als er toch nog eierdooier wordt toegevoegd, is dit eerder voor de smaak en de gele kleur.
Vet, vetter, vetst
Elke soort ijs van melk, room en suiker kunnen we dus altijd consumptie-ijs noemen. Om te mogen spreken van roomijs moet het melkvetgehalte minstens 8% zijn. Bovendien mogen geen andere vetten zoals kokosvet gebruikt worden.
Dit is een wettelijke definitie in Belgie. In andere landen kunnen andere regels gelden om van roomijs te mogen spreken. In Nederland werd de ondergrens bv. verlaagd naar minimum 5% melkvet. In de Verenigde Staten wordt meer vet gebruikt (no surprise there) en moet ice cream 10% vet bevatten.
Men gebruikt daar zelfs gradaties om nog hogere vetgehaltes van 16% en meer te kunnen aanduiden met "premium" en super-premium" ice cream. Daarbij wordt ook nog eens minder lucht toegevoegd dan bij gewoon roomijs, waardoor het vetgehalte in gram vet per liter ijs nog hoger ligt. Bij de in ons land verkrijgbare merken komen Häagen-Dazs en Ben&Jerry's het dichtst in de buurt van deze types ijs.
Ook de naam melkijs is in België beschermd. Hierin moet minstens 2,5% melkvet zitten. Deze naam wordt niet niet vaak gebruikt en is ook niet erg gekend, dus spreekt men meestal gewoon over ijs of consumptie-ijs.
Wat is dan gelato?
Gelato is geen beschermde benaming. In Italië is dit gewoon de vertaling van consumptie-ijs. In het buitenland wordt de term gelato regelmatig gebruikt in ijssalons om een meer exclusief en artisanaal imago te geven aan zijn product. Om zo een onderscheid te kunnen maken met industrieel gemaakt ijs.
Daarnaast staat het ook voor consumptie-ijs dat in de Italiaanse stijl gemaakt is. Volgende kenmerken komen dan altijd terug:
Lager vetgehalte dan roomijs door het toevoegen van minder room. De meeste gelato heeft een melkvetgehalte tussen 6 en 8%.
Gelato bevat minder lucht dan roomijs, doordat de ijsmachine op een lagere snelheid draait. Daardoor heb je toch een romig mondgevoel.
Minder koud geserveerd. In België wordt ijs in het ijssalon meestal geschept op een temperatuur van -14°C. In een Italiaanse gelateria is dit eerder rond -9°C. Hierdoor is het makkelijker gelato te scheppen met een spatel in plaats van mooie ronde bollen te vormen.
Soms is er discussie of echte gelato al dan niet eieren kan bevatten. Hierbij zijn er ook binnen Italië regionale verschillen in de samenstelling.
Softijs
Alle soorten ijs hierboven worden in een ijsturbine gemaakt. Dit wil zeggen dat het ijsmengsel wordt bevroren tegen tegen de wand van een trommel, terwijl het bevroren laagje steeds wordt losgemaakt door messen. Na het bereiden wordt het ijs in een diepvriezer verder gekoeld en bewaard. Softijs wordt helemaal anders gemaakt. In een softijsmachine blijft het mengsel in vloeibare toestand bewaard op koelkasttemperatuur. Pas bij het tappen van een ijsje wordt deze mix bevroren en wordt lucht toegevoegd. De temperatuur is nog hoger dan bij gelato (rond -7°C) en het vetgehalte nog lager. Door de hogere temperatuur smaakt softijs toch romig. In softijsmachines wordt bijna altijd gebruik gemaakt van een industrieel klaargemaakte mix in vloeibare of poedervorm. Deze bevat geen natuurlijke smaakstoffen en een vrij hoog suikergehalte. België is 1 van de weinige landen waar softijs in het algemeen weinig populair is. Met uitzondering van raamverkoop aan de kust of in een pretpark wordt in een ijssalon bijna nooit softijs aangeboden. Ok, ook in de IKEA.
Ijs op basis van water
Ijs op basis van water bevat meestal geen vetten, tenzij deze afkomstig zijn van de smaakstoffen. Wel zit hier meestal wat meer suiker in, om toch voldoende vaste stoffen in de samenstelling te hebben.
Er bestaat ook ijs dat grotendeels op waterbasis is gemaakt, maar waar voor de smaak toch een klein gedeelte melk aan wordt toegevoegd.
Waterijs
Een waterijsje is waarschijnlijk de meest eenvoudige vorm van ijs. Water, suiker en smaakstoffen worden samen bevroren tot ze volledig hard zijn. De klassieke Calippo of het raketijsje blijven nog steeds populair.
Waterijs kan ook rechtstreeks uit de diepvriezer op -18°C worden gegeten, terwijl dit voor de meeste ijssoorten eigenlijk te koud is.
Sorbet
De bereidingswijze van sorbet is gelijkaardig aan deze van ijssoorten op melkbasis. Water wordt samen met suiker en smaakstoffen in een ijsturbine gekoeld, waarbij het laagje dat aan de wand vastvriest steeds wordt afgeschraapt.
Ook de benaming sorbet is wettelijk beschermd: fruitsorbet moet minstens 25% fruit bevatten. Hierbij is een uitzondering voor zure en exotische vruchten.
Meestal kennen we sorbets met fruit, maar ook bv. chocoladesorbet is mogelijk. Hierin zal de chocolade zelf sterker smaken, aangezien in roomijs pure chocolade vanzelf melkchocolade wordt door de melk en de room.
Daarnaast zijn sorbets met alcohol (vooral schuimwijn en cocktails) populair als volwassenen-ijsje. Er wordt daarnaast ook geëxperimenteerd met bier en sterke frank. Alcoholsorbets zijn niet zo makkelijk te maken, aangezien alcohol het vriespunt verlaagt en het dus moeilijker is het mengsel te bevriezen.
Granita of granite
Granite zit qua samenstelling tussen waterijs en sorbet. Deze wordt ongeveer op dezelfde manier gemaakt als in recepten voor ijs zonder ijsmachine. Het mengsel wordt in de vriezer gezet en elk kwartier losgemaakt met een vork gedurende 2 tot 3 uur.
In Italië zijn er regionale verschillen hoe vast of vloeibaar de granita eigenlijk moet zijn.
Conclusie
In België wordt meestal consumptie-ijs gegeten dat onder voortdurend roeren diepgevroren werd. Dit kan zowel op melkbasis zijn (roomijs of melkijs) of op waterbasis. Het populaire waterijsje en softijs worden op een heel andere manier gemaakt.
Met welk soort ijs kan men jou plezier doen? Welke soorten ontbreek je nog in de lijst?
Over Ice Ice Baby
Ice Ice Baby is beschikbaar met ambachtelijk ijs en verse wafels op alle soorten familie- en andere feesten. Een huwelijk, babyborrel, verjaardag, communie of lentefeest: alles is mogelijk. Ook bij events van bedrijven en verenigingen komen we graag langs. We hebben verschillende formules voor ambachtelijk ijs en verse wafels. Deze serveren we vanuit een oldtimer Renault Estafette uit 1972.
Comments